Hemen hemen her gün elinizde olan 10 liralık banknotların ön yüzünde Mustafa Kemal Atatürk’ün resmi bulunurken, arka yüzünde ise ülkemizde yetişmiş en iyi matematikçilerden biri olan Cahit Arf’ın portresi yer alır. Türkiye matematik tarihine damga vuran Arf, Arf değişmezi, Arf halkaları ve Arf kapanışları gibi kendi adıyla anılan matematiksel kavramlarla dünya çapında tanınır. Peki, Cahit Arf kimdir? Hayatı, çalışmaları ve bilim dünyasına katkılarıyla Cahit Arf’ı daha yakından tanıyalım.
Cahit Arf’ın Hayatı
Cahit Arf, 1910 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı Selanik kentinde dünyaya gelmiştir. Balkan Savaşları nedeniyle ailesi İstanbul’a göç etmek zorunda kalmıştır. Ailesiyle birlikte bir süre farklı şehirlerde yaşadıktan sonra, ilkokul 5. sınıftayken İzmir’e yerleşmiştir. İzmir’deki ilkokul öğretmenlerinden biri, Arf’ın matematiğe olan ilgisini fark etmiş ve onu bu alanda yönlendirmiştir.
Matematik sevgisi giderek büyüyen Cahit Arf, lise yıllarında arkadaşlarının çözemediği problemleri rahatlıkla çözmeye başlamıştır. Bu yeteneği ailesinin de dikkatini çekmiş ve onu Fransa’daki St. Louis Lisesi‘ne göndermeye karar vermişlerdir. 3 yıl süren lise eğitimini 2 yılda tamamlayarak üstün bir başarı göstermiştir.
Akademik Başarıları ve Yurtdışı Eğitim Hayatı
Üniversite eğitimi için Avrupa’ya gönderilecek öğrenciler arasında yer alan Cahit Arf, sınavı kazanarak École Normale Supérieure‘de eğitim görmeye hak kazanmıştır. Buradaki eğitimini de kısa sürede bitiren Arf, yurda dönerek bir süre Galatasaray Lisesi‘nde matematik öğretmenliği yapmıştır.
Ancak akademik merakı hiç dinmeyen Cahit Arf, bilim dünyasına daha fazla katkıda bulunmak için çalışmaya devam etti. 1937 yılında doktora yapmak üzere Almanya’ya giderek Göttingen Üniversitesi Matematik Bölümü‘nde doktora çalışmalarına başladı.
Doktora sürecinde matematik dünyasında zor kabul edilen konuları derinlemesine inceleyen Arf, literatüre Hasse-Arf Teoremi olarak geçen önemli bir buluşa imza atmıştır. Bu teorem, alanında devrim niteliğindedir ve matematikçiler için önemli bir referans noktasıdır.
Cahit Arf’ın Bilimsel Katkıları
Cahit Arf’ın çalışmaları, özellikle cebirsel geometri ve sayılar teorisi üzerine yoğunlaşmıştır. Matematik literatürüne kazandırdığı kavramlar, halen üniversitelerde ders konusu olarak işlenmektedir. Matematik dünyasında bıraktığı izlerden bazıları şunlardır:
- Arf Halkaları: Matematiksel yapıları sınıflandırmak için kullanılan önemli cebirsel yapılardır.
- Arf Değişmezi: Kuadratik formların sınıflandırılmasında kullanılan bir kavramdır.
- Hasse-Arf Teoremi: Yerel cisimlerin dalma indisleriyle ilgili temel bir teoremdir.
Bu kavramlar, günümüzde özellikle kriptografi, bilgisayar bilimi ve ileri seviye cebir teorisinde hâlâ kullanılmaktadır.
Cahit Arf’ın Felsefesi ve Sözleri
Matematiği bir yaşam biçimi olarak gören Cahit Arf, bilim insanı kimliğinin yanında derin bir düşünürdür. Onun bazı sözleri, bilim dünyasında ilham kaynağı olmuştur:
- “Matematik de resim, müzik ve heykel gibi bir sanattır.”
- “Ben matematiğe hayatımı adadım, karşılığında bana hayatımı geri verdi.”
- “Matematik esas olarak sabır olayıdır. Belleyerek değil keşfederek anlamak gerekir.”
Bu sözleri, onun matematiğe bakış açısını ve bilimsel keşiflere olan tutkusunu özetler niteliktedir.
Cahit Arf Adına Düzenlenen Konferanslar ve Sempozyumlar
Cahit Arf’ın anısını yaşatmak amacıyla her yıl Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ)‘nde Cahit Arf Matematik Günleri düzenlenir. Bu etkinliklere dünyanın dört bir yanından ünlü matematikçiler katılır ve Arf’ın çalışmalarının günümüz matematiğine etkileri tartışılır.
Bu konferanslara katılan bazı önemli isimler şunlardır:
- Gunter Harder
- Hendrik Lenstra
- Jean Pierre Serre
- Peter Sarnak
- Robert Langlands
- David Mumford
- Don Zagier
- Gerhard Frey
Ayrıca, 1990 yılında İstanbul’da düzenlenen Algebra and Geometry sempozyumunda Arf, geometriyle ilgili önemli bir makale sunumu yapmıştır. Bu sempozyumda sunduğu fikirler, matematik dünyasında büyük yankı uyandırmıştır.
Cahit Arf’ın Üstlendiği Görevler
Cahit Arf, sadece akademik çalışmalarla yetinmeyip Türkiye’de bilimin gelişmesi için de önemli görevler üstlenmiştir:
- TÜBİTAK Bilim Kurulu Başkanlığı
- Türk Matematik Derneği Başkanlığı (4 yıl)
- İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Profesörlüğü
Bu görevlerde bulunarak Türkiye’de matematik biliminin gelişmesine büyük katkılarda bulunmuştur.
Cahit Arf’ın Aldığı Ödüller
Bilim dünyasına sunduğu katkılar dolayısıyla Cahit Arf’a birçok ödül verilmiştir. Bunlardan bazıları:
- 1974 TÜBİTAK Bilim Ödülü
- 1980 Karadeniz Teknik Üniversitesi Onur Doktorası
- İstanbul Teknik Üniversitesi Onur Doktorası
- Orta Doğu Teknik Üniversitesi Onur Doktorası
- 1993 Türkiye Bilimler Akademisi Şeref Üyeliği
- Fransa Commandeur des Palmes Académiques Nişanı
Özellikle Fransa’dan aldığı Commandeur des Palmes Académiques nişanı, Türkiye’den bu ödülü alan tek bilim insanı olmasını sağlamıştır.
Cahit Arf’ın Mirası
Cahit Arf, 1997 yılında aramızdan ayrılmış olsa da bıraktığı bilimsel miras hâlâ yaşamaktadır. Onun çalışmaları, hem Türkiye’de hem de dünya genelinde birçok matematikçi için ilham kaynağı olmaya devam etmektedir. Arf’ın adı sadece teoremlerde değil, genç bilim insanlarının kalplerinde de yaşamaktadır.
Eğer siz de matematik dünyasında iz bırakmak istiyorsanız, Cahit Arf’ın yaşam hikayesi size yol gösterebilir. Bilime ve öğrenmeye olan sınırsız merakı, azmi ve sabrı sayesinde imkansız görünen pek çok problemi çözmüş ve adını ölümsüzleştirmiştir.
Matematik tarihine adını altın harflerle yazdıran Cahit Arf’ın anısı önünde saygıyla eğiliyoruz.
Umarız yazıyı beğenmişsinizdir. Ayrıca diğer dahilerimize göz atmak isterseniz, aşağıdan bakabilirsiniz.
Gelmiş Geçmiş En Büyük Basketbolcu Michael Jordan
Cahit Arf paranın üstünde görüyorduk ama altta matematikçi yazısını okuyup geçiyorduk. Zeki ve işini bilen kişi olduğunu da sizin yazınızdan öğrendik. Teşekkürler.
Bilmediğimiz ne kadar değerimiz var bir bilinse. Paralar yetmez, sokaklara verilen isimleri de arıştırmak lazım. Mahalle içinde yer alan bir sokak kim olduğunu araştırsan bırak mahalleyi ilin karızması kaldırmaz. Ama bizim insanımız böyle işte. Kaybetmeden değer yok bizde.
Birçok film yapımcısı abuk sabuk projeler üretiyorlar. Cahit Arf için bir film yapılsa insanımız daha iyi tanır. Ama yok biz müslüm filmine önem veriyoruz. Elimizdeki değerleri unutmayı çok iyi beceren bir milletiz biz.
Çok doğru Zekeriye
Müslüm Gürses zaten çöpçü o yüzden böyle diyosun
Müslüm baba da değerimiz herşey matematik değil sanatta lazım..verdiğiniz örnek çok yanlış
Keşke biraz daha uzun olsaydı
azcık daha uzun olabilirdi ama yine güzel hazırlamışsın 😀
Sűper çok etkilendim
Ben Cahit Arf Hoca ile 1992 yılında Boğaziçi üniversitesinde Azerbaycan-Türkiye Matematik sempozyumunda tanıştım. Ben Azerbaycandan katılıyordum. Cahit Hoca 82 yaşındaydı. Hiç bir oturumu kaçırmazdı ve dikkatle dinlerdi. O da konuşma yapacaktı. Kürsü yerden yaklaşık 20-30 sm yüksekte idi. Cahit Hoca konuşma yapmak için kürsüye çıkacaktı fakat buna gücü yetmedi. Arkadaşların yardımıyla kürsüye çıktı ve yazı tahtasına yaklaştı. Tebaşiri eline alıp tahtaya yaklaştırdıgında elinin titrediğini gördüm ve tahtadan tak…tak…tak…sesleri
geliyordu. Cahit Hoca konuşmaya başlamıştı. Hemimiz bu insanın bu yaşta matematik aşkına hayran olmuştuk. Ben çok etkilenmiştim. Keşke yazar olsaydım duyğularımı tam ifade edebilseydim. O anda matematiğe olan ilğimin katlanarak arttığını hiss etmiştim. Gerçek bilim insanı örneği bu olsa gerek. Uzun yıllar sonra Cahit Hocanın resmini para üzerinde görünce çok sevindim. Devlet Cahit Hocaya hakk ettiği deyeri vermiştir.
Her gün elimize geçen banknottaki değerli Cahit Arf’ın hakkında bu kadar kıymetli bilgileri bilmiyordum. Ellerinize sağlık.
Cahit Arf gerçekten büyük bir üstat. Gençlerimize bu değerli büyüklerimizi çok iyi aktarmamız gerekiyor. Sizinde kaleminize sağlık çok güzel bir içerik olmuş.
Matematik üstadımız, sayenizde bir çok bilgiyi yeni öğrendim. Bu tarz bilgili içeriklerinizden dolayı tebrik ederim severek takip ediyorum. 🙂
Matematik’te deha bir üstadımız, her gün kullandığımız paranın üzerinde ama kendileri hakkında pek bilgimiz olmuyor araştırmıyoruz, daha çok araştırmayız. 🙂
Yıllık ödevime yardım ettiğiniz için sağol
Çok dolu bir yazı olmuş teşekkür ederiz
Önemli bir değer. matematik dehası. çocuklara tanıtmak lazım basit diller kullanarak matamatiği sevdirmenin yollarını bulmak için kendisinden faydalanmak lazım
BEN ÇOK BEĞENDİM ÖDEVİMDE ÇOK YARDIMCI OLDU BİRDAHAKİ SEFER ARAŞTIRMAMI BU SİTEDEN YAPICAM CAHİT ARF IN HAYATINI BANA KISA BİR ŞEKİLDE ANLATTIĞI İÇİN,ÇOK TEŞEKKÜR EDİYORUM
Bencede 10 numara
Elinize sağlık, çok güzel bilgilendirici bir yazı olmuş.
İnanılmaz bir deha. Cahit Arf hakkında bu kadar detaylı ve güzel bilgilendirme yaptığınız için teşekkür ederim.
Cahit arf bana görede gelmiş geçmiş en iyi matematikçidir.
Benim de çok taktir ettiğim kişilerden birisidir.
Elinize sağlık, çok güzel bilgilendirmişsiniz. Cahit Arf’ı bende çok severim.
Teşekkürler, Cahit Arf çok sevdiğim birisi zaten.