Anayasanın temel hukuk dalları arasında yer alan idare hukuku kamu yararına ortaya çıkan ilişkileri düzenler. İdare tarafından oluşan işlemlerle ilgili gerçek ve tüzel kişiler ile arasında oluşan hukuka aykırı sorunları düzenler. İdare ile ilgili konuda hukuki alanda gerekli davaların açılması konusunda İdare Hukuku yetkilidir. Peki, İdare Hukuku Hakkında Temel Bilgiler nelerdir?
İdare Hukukunu İlgilendiren Konular
İdare Hukuku, idareden kaynaklı olarak zarara uğrayan gerçek ve tüzel kişiler hakkını idare hukuku kapsamında ararlar. İdari teşkilat, kamu görevi, idari sorumluluk, idari işlemler, idare denetlemesi, kamu hizmeti hakkında oluşan konuları kapsar.
İdare Hukuku Tam yargı Davaları Hakkında
İdare kaynaklı sorunlarda zarara uğramış olan kişi ya da kurumların açmış olduğu davalarda taşınmaza ilişkin konularda tam yargı davaları devreye girer.
İdare Hukuku İptal Davası
Devletin mülkiyeti ya da tasarruf altında yer alan bazı taşınmaz malların işgal edilmesi söz konusu olduğunda dava açılır. Davaların özel mülkiyet ya da taşınmaza ilişkin olarak ecri misil düzeltme davası açılır. Ecri misil bedeli yüksek tutarda belirlendiyse, bu durumun hukuka aykırı olarak yapılan işlemlerde dava açılabiliyor. Yüksek bedelin belirlenmesi ile tekrar inceleme ya da talep edilmesi durumunda ecri misil düzeltme ihbarnamesi oluşur.
Belediye Cezasında Açılan İptal Davası Nasıl Olur?
İdare Hukuku’nda iptal davası, belirli hudutlar içerisinde yaşanan birey ve belediye kanunlarına ya da duyurulara ilişkin bir aykırılık olması halinde dava açılır. Ceza ise Belediye Encümeni’nin belirlediği ceza hükümleri uygulanır. Verilen cezanın hukuka aykırılık teşkil etmesi sonucunda iptal davası açılır. Verilen bir ceza hukuka aykırıysa, İdare Hukuku devreye girer. Düzenleyici işlemler bakımından İdare Hukuku esnektir. Yürürlükte olan ya da düzenlenmiş olan konular üzerine detaylar da farklı olarak şekillenir.
İdare Tarafından Düzenleyici İşlemlerine İlişkin İptal Davası
İdare Hukuku’nda yer alan iptal davaları Danıştay Kanunu’nda düzenlenen hükümler yer alır. Aynı zamanda iptal davalarında, idareye ait olarak düzenlenmiş, yürürlüğe konmuş tüzük ve tebliğ konusunda işlemler hukuka aykırı olan konularda hükümleri içermektedir. Gerçek kişi ya da tüzel kişilerin hukuka aykırı işlemlere maruz kalması konusunda açılan iptal davası kabul gören dava arasındadır. Bu tür iptal davaları kapsamlı olarak yürütülen davalardır. Yürürlükte olan 24. maddeye göre dava açılması halinde yasayla düzenlenmiş olduğu görülür.
İdare Memuruna İlişkin Disiplin Ceza İptali
İdare Hukuku kapsamı gereği oldukça geniştir. İdare Hukuku’nda yer alan davalar sadece belediye ya da kurumları değil, memurlarla ilgili konuları da işlemektedir. İdarenin memura vermiş olduğu disiplin cezasında hukuka aykırılık olması halinde, yetkili idare mahkemesi tarafından iptal davası açılır. Haksız olarak verilen disiplin cezalarında hukuka aykırılık var ise iptal davası söz konusu olur. İptal davası için mahkemede yapılacak savunmalar ortaya konulur. İdare mahkeme nezdinde davalı olarak bulunur.
İdare Hukuku’nda İşlenen Diğer Konular Nelerdir?
İdare Hukuku’nda geniş kapsamlı bir dava konusu bulunur. Kamusal aykırılıkta incelenen konular vardır. Oluşan kamu ihlallerinde hukuki koşullar yerine gelmesi adına gelişen süreçte ortaya çıkabilen incelenen konuları içerir. İhlallere ilişkin savunmaların mahkeme huzurunda olması, dava takibi yapılan, İdare Hukuku’nda incelenmiş hukuk dalıdır. İdare Hukuku’na aykırılık teşkil eden ihlallerin çözümü de yetkili idare mahkemesi tarafından verilir.
İdare Hukuku’nun Özellikleri
İdare Hukuku içtihatların olduğu bir hukuk alanıdır. 1789 yılı itibari ile Fransız Devrimi’nde ilk olarak ortaya çıkmıştır. İdare Hukuku uygulamasında bütün uyuşmazlıkların ortadan kaldırılması adına etkili bir alandır. Anayasa kaynaklı olarak bulunan İdare Hukuku’na ilişkin kanunlar, genel anlamda KHK ya da Tüzük Yönetmeliği’nde sınırlı kalır. İdare Hukuku’nun gelişme dönemi XIX. yy Roma Dönemi’ni kapsıyor.
Manevi Tazminat Davası Nedir?
İdarenin Görevleri ve Yardımcı Kaynakları Nelerdir?
İdarenin faaliyetleri arasında Kamu hizmeti, özendirme destekleme, kolluk ve regülasyon bulunur. Kamu hizmetinde idare kurumuna kanunda verilen bir görev vardır. Bu görev toplumun genel ya da ortak ihtiyaçlarını karşılamak adına oluşan eylemlerdir. İdarenin yardımcı kaynakları vardır.
Bunlar;
- Yardımcı kaynaklar
- İçtihat
- Doktrin
- Şerhler
- Monografiler
Bu yardımcı kaynaklara göre davaların işlenmesi ve çözümlenmesi bulunmaktadır. Aynı zamanda ali kaynaklar bulunur. Yazılı ve yazısız kaynaklar bulunmaktadır. Yazılı kaynak, uluslararası sözleşme, tüzük, yönetmelik, düzenleyici işlemler ve yazısız kaynaklar bulunur.
İdari Yargı Hukuku’nda Yer Alan Mahkemeler
İdari yargı hukuku içeriğinde yer alan uyuşmazlıkların çözüme ulaşması sonucu, idare hukuku ilkeleri belirlenir, kaynaklar yorumlanır. Bu işlem ise idari yargı tarafından gerçekleşir. İdari yargı koluna yönelik mahkemeler konulara göre farklılık gösterir.
Mahkemeler;
- Danıştay
- Askerî Yüksek İdare Mahkemesi
- Bölge İdare Mahkemeleri
- İdare Mahkemeleri
Mahkemelerde işlenen dava türleri farklı konularda kapsamlı olarak işlenir. İdare Hukuku kaynaklarının ilk başında anayasa vardır. Daha sonra ilgili kanun, KHK, tüzük ve yönetmelik sırasıyla incelenir. Yargı içtihatları, idari teamül ve tatbikat hukuk dalı kaynakları arasındadır.
İdare Esasları Nelerdir?
Anayasa’da yer alan, idare eylemi ve örgütlenmesine ait kuralların, kamuya verilen üstünlük, tanınan ayrıcalıklar, bireylere tanınan hakların dengesini sağlamış bir hukuk dalı olarak bilinmektedir. İdarenin varlığının nedeni kamu yararı adınadır. Genç hukuk dalları arasında olup tedvin edilmemiş, içtihatlara dayanmıştır. İdare esasları; idare bütünlüğü, kamu tüzel kişiliği, yönetmelik, yargı yolu, yargı yetkisi gibi esaslar vardır.
İdari işlem uygulandığında, telafisi oldukça zor ya da imkânsız bazı zararın ortaya çıkması halinde yürütmenin durdurulmasına karar verilebilir. İdari işlemlerde açık olarak idare hukuku aykırılık taşıması sonucunda ve şartların beraber oluşması halinde yürütme durdurulması kararı verilebilir. Kanuni olarak olağanüstü hali, sıkıyönetim, savaş, seferberlik, milli güvenlik, genel sağlık nedeni ya da yürütmenin durması kararında oluşmaktadır. İdare tarafından bazı eylem ya da işleminden oluşan zararın ödenmesi gerekir.
