Finaller, vedalar hüzünlüdür…Ölüm ise en hüzünlü olanı…Ölümden korkmak, sevdiklerimizin ölümlerinden korkmak insanları hayvanlardan ayıran temel korkulardan biridir. Aynı zamanda ölümden kaçış yoktur. Psikoterapist Irvin Yalom ölümü ‘bir türlü kurtulamadığımız karanlık gölgemiz’ şeklinde tanımlar.
Gerçekleşen kayıp sonrasında bir yas süreci bekler bizi. Yas doğal bir reaksiyondur, aynı zamanda son derece sağlıklı. Yasın niteliği kaybı yaşayan kişiye, ölen kişiyle olan ilişkiye ve ölüm biçimine göre değişkenlik gösterir. Psikiyatrist E. Kübler-Ross’a göre ölüm süreci belirli evrelerden oluşmaktadır. Kübler-Ross 1969 yılında ölümcül hasta olan 2000’den fazla hastayla yaptığı görüşmelere dayanarak ölme sürecinin beş evresinin olduğunu saptamıştır.
Peki, Yas Sürecinin Evreleri Nelerdir?
İnkar: Birinci evrede ölüm yok sayılır yani inkar edilir. Başa gelmiş olarak kabul edilmez, bir yanlışlık olduğu düşünülür.
Öfke: İkinci evre kişinin öfke duyduğu evredir. Kişi kendisine neden benim başıma geldi? Sorularını sormaktadır. Kişi bu evrede ölümün varlığını kabul etmekte ancak büyük bir öfke duymaktadır. Kişi öfkesini, belli sorgulamalardan ve düşünmelerden sonra azaltır ve yas sürecinin üçüncü evresine geçer.
Pazarlık: Kişi bu evrede bazı pazarlıklar yaparak uzlaşma yolu arar. Pazarlığı yaratıcıyla, doktorla veya başkalarıyla yaparak ölümü ertelemeye çalışır. Dua ederek, başka tedavi yolları arayarak çıkış yolu bulmaya çalışır. Kişi bütün bu çabaların ardından artık ölümle uzlaşmıştır. Sonucun değişmediğini anlayıp ölümle uzlaşma sağlandıktan sonra kişi dördüncü evreye geçer.
Depresyon: Bu evrede kişi artık ölüm gerçeğini inkâr etmekten vazgeçmiştir. Ölümü inkâr etmekten vazgeçen kişi büyük bir ruhsal çöküntü içine girer. Bu evre öfkenin yerini depresyona bıraktığı evredir. Kişideki depresyon şiddeti yüksekse bazı müdahaleler gerekebilmektedir. Depresyon evresinin bitmesiyle kişi kabul evresine geçer.
Kabul Etme: Bu evre artık son noktadır. Ölüm gerçeğini kabul etmektedir. Artık kişi bu gerçekle yaşamaya başlar. Ancak bir insanın ne kadar ölüme hazır olduğu asla kesin bilinemez. Kişi ölümü kabul etmiş olsa diğer kayıplarında da aynı yas evrelerinden geçecektir.
Yasınız 1 yıldan uzun sürüyor ve günlük yaşamınıza dönemiyorsanız dikkat!
Kişi, ölümden birkaç hafta sonra işine veya okuluna geri dönebiliyor, birkaç aya kadar öz bakımını sağlayabiliyor ve ölümü kabullenebiliyor, 6 aydan 1 yıla kadar ise yeni ve anlamlı ilişkiler kurmaya başlayabiliyorsa sorun yoktur. Fakat daha önce de belirtildiği gibi bunun süresi hakkında kesin konuşmak doğru değildir. Kişi eğer uzun süredir hayatından hiçbir keyif almıyor, ölen kişi ölmemiş gibi davranıyor (masaya onun için tabak koymak, eşyalarını yıkayıp ütülemek, odasını düzenlemek, onunla konuşmak), sürekli depresif hissediyor, iletişim kuramıyor, işine-okuluna gidemiyorsa bir uzmandan yardım alınması gerekir.
Her geçen gün beklenen sona doğru yürüyoruz. Sevdiklerinizle ‘anlar’ biriktirmeniz dileğiyle…
6000+ Abone Arasına Katılın!
Bültenimize Abone Olun, Birbirinden Güzel Yazıları Kaçırmayın!
Abone Olduğunuz için Teşekkür Ederiz.
Bir hata meydana geldi.
