Totem Nedir?

Totem kavramını gündelik hayatta pek sık duyuyoruz. Günümüz insanları bir şeyin olup olmamasını farklı bir duruma bağlayarak buna totem adını verir ve totem yaptığını söylerler. Eğer istedikleri durum gerçekleşirse bunun yaptığı totem sayesinde olduğunu söyler ve bu davranışı aynı durum için kullanmaya devam eder. Özellikle futbol hayranları, maçı seyrederken birbirinden değişik şeyleri totem olarak görür ve gol olmasını, maçın kazanılmasını buna bağlarlar. Yani kısacası totem, günümüzde batıl bir inançmış gibi kullanılır. Ancak bu kullanım pek de doğru değildir. Bizim kullandığımız ve sandığımızın aksine totem, çok daha eskilere dayanan ve inançsal bir unsurdur. Peki, gerçekten totem nedir?

Gerçek Totem Nedir?

Totem nedir? Sorusunun cevabı aslında bir tür inanç olarak karşımıza çıkar. Totemizm de denilen inancın köklerinin ilk yayıldığı yer olarak ise Avusturalya ve Kuzey Amerika gösterilir. Totem inancına inan kişilere totemci adı verilir. Ne bu inancın ne de totemcilerin doğru bir iş yaptığı düşünülmez. Birbirinden alakasız ve uzak iki farklı yerde köklerinin olması inancın ne kadar değişken ve tartışmaya açık olduğunu da gösterir.

Totemciliğin kelime anlamına bakıldığında da Amerika’da yaşayan Erdeken Boyundan çevrilen anlamıyla ‘oturulacak yer’ anlamına gelir. Yani totem; totem olarak görülen nesneyi veya nesneleri putlaştırma ve putlaştırılan nesneye tapmadır.

Totem Nasıl ve Neden Yapılır?

Totem, tapmak için putlaştırılan tüm nesnelere verilen genel bir isimdir. Totemler çok farklı çeşitlerde olabilir. Bu inanış biçimindeki tapılan put, toplumdan topluma ve kabileden kabileye değişir. Bir kabilenin kutsal kabul ettiği nesneyi diğer kabile çok önemsiz bulabilir. Bu da bu inanıştaki bozukluğun bir göstergesidir.

Diğer taraftan totemci olarak isimlendirilen toteme tapan kişi, herhangi başka bir dine mensup olmamalı ve bulunduğu toplumun kutsal nesnesine inanmalıdır. Bu inanış sayesinde o nesnenin kendisini her türlü beladan koruduğunu düşünür ve güven hisseder. Bu korumaya karşı bir minnet olarak o totem korunur, saygı gösterilir ve tapılır.

Toteme Tapma

Daha önce yukarda da bahsettiğimiz gibi toteme inan kişiler, totem sayesinde korunduğunu, kollandığını düşünür. Ayrıca totemin özünden yaratıldıklarına inanır ve var olma sebepleri olarak totemi görürler. Totemciler, toteme yükledikleri bu üstün özelliklerden dolayı ona tapma ihtiyacı duyarlar. Bu şekilde hem totemi memnun ederek onun rızasını alacaklarını ve onları korumaya devam edeceğini düşünürler hem de toteme olan borçlarını ödediklerini varsayalar.

Bu tapma işlemi, totem olacak nesnenin çeşitlilik göstermesi gibi çeşitlilik gösterir. Her totemci toplum kendisine göre farklı tapma şekline sahiptir. Bazı tapma işlemleri müzikli ve sözlü ayinler şeklinde olurken bazıları çok daha farklı şekillerde olabilir. Bu tapma törenlerinde putlaştırılan totem merkeze alınır ve tören onun etrafında gelişir. Ayrıca genel olarak tapma törenini veya ayinini yöneten bir kişi bulunur. Bu kişi kabilenin, toplumun başında bulunan ve genellikle büyülü özel güçlerinin olduğuna inanılan kişidir. Böylelikle totem ile iletişime daha kolay geçileceğini ve yapılmak istenen törenin tam anlamıyla gerçekleştirilebileceğine inanılır.

Totemler ve Hayvanlar

Totem olarak tapılan nesnelerin başında hayvanlar gelir. Bu hayvanların tapan kişiyi koruduğuna inanılır. Totemleştirilen hayvana kesinlikle zarar verilmez, korunur ve asla o hayvandan faydalanılmaz. Bu şekilde hayvana saygı gösterilir ve inan kişilere öğretilerinden vereceğine inanılır. Her hayvan farklı öğretileri taşıyabilir.

İşte o hayvanlar ve öğretileri;

• Aslanın Öğretisi: Cesaret, dayanıklılık ve güç
• Kurdun Öğretisi: Disiplin, sadakat ve ruh özgürlüğü
• Ayının Öğretisi: Odaklanma, yalnız yaşama ve güç
• Köpeğin Öğretisi: Karşılıksız sevgi, aşk ve sadakat
• Filin Öğretisi: Güç, sadakat ve zeka
• Baykuşun Öğretisi: Bilgelik ve büyü
• İneğin Öğretisi: Büyüme ve beslenme
• Arının Öğretisi: Üretkenlik ve çalışkanlık
• Tavşanın Öğretisi: Bereket ve aşk
• Kelebeğin Öğretisi: Aşk, değişim ve dönüşüm
• Maymunun Öğretisi: Merak ve enerji
• Kartalın Öğretisi: Manevi denge, cesaret ve özgürlük
• Kedinin Öğretisi: Çeviklik, büyü ve algı
• Yunusun Öğretisi: Uyum, güven ve iletişim
• Kaplumbağanın Öğretisi: Fırsatlar ve uzun ömür
• Çakalın Öğretisi: Tuzakların farkına varma ve kurtulma
• Atın Öğretisi: Dayanma gücü, arkadaşlık ve özgürlük
• Koyunun Öğretisi: Affetme ve saflık

Şeklinde sıralanır ve bu öğretilerin çok önemli olduğuna ve insanı erdemli biri haline getirdiğine inanılır. Bu da totemlerde hayvan kullanımının neden bu kadar çok olduğunu gösterir.

Günümüzde Yapılış Şekline Göre Totem Çeşitleri

Totemler, çok değişik şekillerde yapılabilir. Özellikle günümüzde daha çok bir şeyin olması veya olmaması için kullanırken farklı farklı yapılış şekilleri bulunur.

İşte o totem yapılış şekilleri;

• Düşünce Totemleri
• Sözlü Totemler
• Eylem Totemleri
• Birleşik Totemler

Şeklinde sıralanır ve bu yapılış şekillerine göre totemler tutulur.

Düşünce Totemleri

İsminden de anlaşılacağı üzere herhangi bir hareket olmadan sadece düşünce yoluyla yapılan totemdir. Olması veya olmaması istenilen durum bir düşünceye bağlanılır. Bir işi yaparken sevdiği birini düşünen kişinin o işin, o düşüncesi sayesinde gerçekleştiğine inanması bu totem çeşidine örnektir.

Sözlü Totemler

İstenilen durumun gerçekleştirilmesi için bazı sözlerin tekrar edilmesine dayanır. Bu sözler anlamlı veya anlamsız olabilir. İlişkilendirilen durum ile bağlantılı olması yeterlidir. Bir işin kaçıncı kez olması isteniyorsa o kadar kere bir sözcüğün söylenmesi aradaki bağlantıyı temsil eder.

Eylem Totemleri

Bu totem çeşidinin yapılmasında ya istenerek yapılan bir eylem vardır ya da yine istenerek ama yapılmayan bir eylem vardır. Bu eylemin yapılması veya yapılmamasının o iş için daha iyi olduğuna inanılır ve eylemler ona göre belirlenir.

Birleşik Totemler

Yukarıda verilen üç yapılış şekline göre totemlerin en az ikisinin beraber yapıldığı totem çeşididir. Farklı iki veya üç totemin birleşik yapılmasını gerektirir.